فَاسْتَبِقُواْ الْخَیْرَاتِ

وَلِکُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّیهَا فَاسْتَبِقُواْ الْخَیْرَاتِ أَیْنَ مَا تَکُونُواْ یَأْتِ بِکُمُ اللّهُ جَمِیعاً إِنَّ اللّهَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ(148) (سوره بقره)

ترجمه : هر ملّتی را جهتی است ( که به هنگام نماز ) بدانجا رو می کند . ( ابراهیم و اسماعیل رو به کعبه ، و بنی اسرائیل رو به صخره بیت المقدّس ، و مسیحیان روبه مشرِق می کردند . لیکن سو و جهت همچون توحید و ایمان به رستاخیز و حساب و کتاب اخروی ، از اصول و ارکان دین نیست . بلکه مانند تعداد رکعات نماز و مقدار واجب زکات ، باید تسلیم وحی آسمانی بود ) . پس به سوی نیکیها بشتابید و در انواع خیرات بر یکدیگر سبقت بگیرید . هر جا که باشید خدا همگی شما را گرد می آورد ( و به حساب همگان رسیدگی می کند و بلاد و جهات در امر دین بی ارزش است . بلکه خیرات و نیکیها ارزشمند است ) . خدا بر هر چیزی توانا است .

وَمِنْ حَیْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَإِنَّهُ لَلْحَقُّ مِن رَّبِّکَ وَمَا اللّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ(149) (سوره بقره)

ترجمه : از هر مکانی که بیرون شدی ( و به هرجا که رسیدی ، در سفر و حضر ، و در هر زمان و مکانی ، به هنگام ) نماز رو به سوی مسجدالحرام کن و این روکردنت ( از همه نقاط زمین به سوی مسجدالحرام ) بیگمان حق ( ثابت و موافق مصلحت ) است و از جانب پروردگارت می باشد ، و خدا از آنچه می کنید بی خبر نیست ( و پاداش پیروی مؤمنان از پیغمبر و جزای اعمال و اخلاص ایشان را خواهد داد ) .

وَمِنْ حَیْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَحَیْثُ مَا کُنتُمْ فَوَلُّواْ وُجُوهَکُمْ شَطْرَهُ لِئَلاَّ یَکُونَ لِلنَّاسِ عَلَیْکُمْ حُجَّةٌ إِلاَّ الَّذِینَ ظَلَمُواْ مِنْهُمْ فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِی وَلأُتِمَّ نِعْمَتِی عَلَیْکُمْ وَلَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ(150) (سوره بقره)

ترجمه : و از هرجا که بیرون رفتی ( و به هر جا که رسیدی ، به هنگام نماز در همه نقاط جهان ) رو به سوی مسجدالحرام کن ، و ( ای مؤمنان ! چه در سفر و چه در حضر ، در همه اقطار زمین ، به هنگام نماز ) هر جا که بودید ، رو به سوی آن کنید ، تا مردم بر شما حجّتی نداشته باشند ( و اهل کتاب که از بررسی کتابهایشان دریافته اند که پیغمبر برانگیخته از نسل اسماعیل بر قبله او ، یعنی کعبه خواهد بود ، با ترک قبله موقّت بیت المقدّس و رو به کعبه نمازگزاردنتان بدانند تو همان پیغمبر راستین و از نژاد اسماعیلی ) مگر کسانی که از ایشان ( با مشرکان هم صدا شده و منافقانه رفتار کنند و بر خود و دیگران ) ستم نمایند ( و مزوّرانه بگویند : تغییر قبله محمّد از بیت المقدّس به کعبه ، به علّت گرایش به دین آباء و اجدادی خود و عشق به دیار و زادگاه خویش است ) . پس از آنان مترسید ( و به فرمان خدا به هنگام نماز رو به کعبه کنید ) و از من بترسید ( که اگر مخالف وحی رفتار کنید جانب حق را رها ساخته اید و پادافره خود را خواهید دید . پس گوش به فرمان خدا باشید ) تا نعمت خویش را بر شما تکمیل کنم ( و با اعطاء قبله مستقلّی فوائد مادی و معنوی به شما بخشم ، و شما نیز با شناخت قبله راستین همیشگی ، آمادگی بیشتر برای دریافت حق را فراهم آرید ) و شاید رهنمود شوید .

سَیَقُولُ السُّفَهَاء مِنَ النَّاسِ

سَیَقُولُ السُّفَهَاء مِنَ النَّاسِ مَا وَلاَّهُمْ عَن قِبْلَتِهِمُ الَّتِی کَانُواْ عَلَیْهَا قُل لِّلّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ یَهْدِی مَن یَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ (142) (سوره بقره)

 ترجمه : نابخردان مردم خواهند گفت : چه چیز ایشان را از قبله خود که بر آن بودند برگرداند ؟ بگو : خاور و باختر ( و همه جهات دیگر ) از آن خدا است . هر که را بخواهد به راه راست رهبری می نماید .

وَکَذَلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِّتَکُونُواْ شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ وَیَکُونَ الرَّسُولُ عَلَیْکُمْ شَهِیداً وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِی کُنتَ عَلَیْهَا إِلاَّ لِنَعْلَمَ مَن یَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّن یَنقَلِبُ عَلَى عَقِبَیْهِ وَإِن کَانَتْ لَکَبِیرَةً إِلاَّ عَلَى الَّذِینَ هَدَى اللّهُ وَمَا کَانَ اللّهُ لِیُضِیعَ إِیمَانَکُمْ إِنَّ اللّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُوفٌ رَّحِیمٌ(143) (سوره بقره)

ترجمه : و بی گمان شما را ملّت میانه روی کرده ایم ( نه در دین افراط و غلوی می ورزید ، و نه در آن تفریط و تعطیلی می شناسید . حق روح و حق جسم را مراعات می دارید و آمیزه ای از حیوان و فرشته اید ) تا گواهانی بر مردم باشید ( و بر تفریط مادیگرایانِ لذائذ جسمانی طلب و روحانیّت باخته ، و بر افراط تارکانِ دنیا و ترکِ لذائذ جسمانی کرده ، ناظر بوده و خروج هر دو دسته را از جاده اعتدال مشاهده نمائید ) و پیغمبر ( نیز ) بر شما گواه باشد ( تا چنانچه دسته ای از شما راه او گیرد ، و یا گروهی از شما از جاده سیرت و شریعت او بیرون رود ، با آئین و کردار خویش بر ایشان حجّت و گواه باشد ) . و ما قبله ای را که بر آن بوده ای ( و تا کنون به سوی آن نماز خوانده ای و هم اینک فرمان روکردن به جهت کعبه صادره شده است ) قبله ننموده بودیم مگر این که بدانیم چه کسی از پیغمبر پیروی می نماید و چه کسی بر پاشنه های خود می چرخد ( و به عقب بر می گردد تا صف ثابت قدمان بر ایمان ، و فرصت طلبان بی ایمان از هم روشن و جدا شود ) . و اگرچه ( تغییر قبله برای کسی که الفت گرفته است بدان رو کند ) بس بزرگ و دشوار است مگر بر کسانی که خدا ایشان را رهنمون کرده باشد ( به احکام دین و راز قانونگذاری و بداند که هدف از روکردن به این سو یا آن سو اطاعت فرمان خدا است نه به خاطر تقدّس خود جهات ) و خدا ایمان شما را ( که انگیزه پیروی از پیغمبر است ) ضایع نمی گرداند ( و اجر و پاداش عبادات قبلی شما را هدر نمی دهد ، چه ) بی گمان خدا نسبت به مردم بس رؤوف و مهربان است .

قَدْ نَرَى تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّمَاء فَلَنُوَلِّیَنَّکَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَحَیْثُ مَا کُنتُمْ فَوَلُّواْ وُجُوِهَکُمْ شَطْرَهُ وَإِنَّ الَّذِینَ أُوْتُواْ الْکِتَابَ لَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ وَمَا اللّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا یَعْمَلُونَ(144) (سوره بقره)

ترجمه : ما روگرداندن تو را گاهگاهی به سوی آسمان می بینیم ( و پیام آرزوی قلبی تو را جهت نزول وحی در مورد تغییر قبله دریافت می داریم ) پس تو را به سوی قبله ای متوجّه می سازیم که از آن خوشنود خواهی شد ، و لذا رو به سوی مسجدالحرام کن ، و ( ای مؤمنان ! ) در هر جا که بودید روهای خویشتن را ( به هنگام نماز ) به جانب آن کنید . کسانی که کتاب بدیشان داده شده است ( یعنی یهودیان و مسیحیان ) نیک می دانند که چنین گرایشی ( به جانب مسجدالحرام ) حق است و به فرمان پروردگارتان می باشد ( ولی با وجود این از فتنه انگیزی دست بر نمی دارند ) و خدا از آنچه می کنند بی خبر نیست .

وَلَئِنْ أَتَیْتَ الَّذِینَ أُوْتُواْ الْکِتَابَ بِکُلِّ آیَةٍ مَّا تَبِعُواْ قِبْلَتَکَ وَمَا أَنتَ بِتَابِعٍ قِبْلَتَهُمْ وَمَا بَعْضُهُم بِتَابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءهُم مِّن بَعْدِ مَا جَاءکَ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّکَ إِذَاً لَّمِنَ الظَّالِمِینَ(145) (سوره بقره)

ترجمه : و اگر هر نوع برهان و حجّتی برای آنان که کتاب بدیشان داده شده است ( یعنی یهودیان و مسیحیان ) بیاوری ( و آن ادلّه و براهین را بر صدق تغییر قبله از بیت المقدّس به مسجدالحرام ارائه نمائی ، تو را باور نمی دارند و ) از قبله تو پیروی نمی نمایند ، و تو ( نیز که در پرتو وحی ، قبله راستین ابراهیم را باز شناخته ای ، دیگر ) از قبله ایشان پیروی نخواهی کرد ، و برخی از آنان هم از قبله برخی دیگر پیروی نمی نمایند ( بلکه بر اثر تقلید کورکورانه ، یهودیان به سوی مشرِق ، و مسیحیان به جانب مغرب رو می کنند و آماده پذیرش دلیل و برهانی نیستند ) و اگر از خواستها و آرزوهای ایشان پیروی کنی ( و برای سازش با آنان رو به قبله ایشان شوی ) بعد از آن که علم و دانائی به تو دست داده است ( و به حقیقت امر آشنا گشته ای ) در این صورت تو بی گمان از زمره ستمکاران خواهی بود ( و حاشا که چنین کنی . بلکه این اندرزی است برای مؤمنان که هرگز چنین نکنند ، و کسی به خاطر کسی حق را رها نسازد و از باطل پیروی نکند ) .

وَلاَ تُسْأَلُونَ عَمَّا کَانُواْ یَعْمَلُونَ

تِلْکَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَهَا مَا کَسَبَتْ وَلَکُم مَّا کَسَبْتُمْ وَلاَ تُسْأَلُونَ عَمَّا کَانُواْ یَعْمَلُونَ (141) (سوره بقره)

ترجمه : ( به هر حال ) آنان قومی بودند که مردند و سر خود گرفتند . آنچه به چنگ آوردند متعلّق به خودشان است ، و آنچه شما فراچنگ آورده اید از آن شما است ، و درباره آنچه می کرده اند از شما پرسیده نمی شود ( و هیچ کس مسؤول اعمال دیگری نیست و کسی را به گناه دیگری نمی گیرند ) .

وَمَن یَرْغَبُ عَن مِّلَّةِ إِبْرَاهِیمَ إِلاَّ....

وَمَن یَرْغَبُ عَن مِّلَّةِ إِبْرَاهِیمَ إِلاَّ مَن سَفِهَ نَفْسَهُ وَلَقَدِ اصْطَفَیْنَاهُ فِی الدُّنْیَا وَإِنَّهُ فِی الآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِینَ(130) (سوره بقره)

ترجمه : چه کسی از آئین ابراهیم رویگردان خواهد شد مگر آن ( نادانی ) که خود را خوار و کوچک داشته و ( انسانیّت و عقل خویش را به بازیچه گیرد و ناچیز دارد ؟ ) ما او را در این جهان برگزیدیم ( و سمبل و رهبر دیگران کردیم ) و او در جهان دیگر ، از زمره شایستگان ( مقرّب درگاه الهی ) است .

إِذْ قَالَ لَهُ رَبُّهُ أَسْلِمْ قَالَ أَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعَالَمِینَ(131) (سوره بقره)
ترجمه : آن گاه که پروردگارش ( همراه با نمودن نشانه ها و آیات کونی و نفسی ) بدو گفت : ( به یگانگی خدا اقرار کن و ) اخلاص داشته باش . گفت : ( اقرار کردم و سر بر آستان تو سائیدم و ) خالصانه تسلیم پروردگار جهانیان گشتم .

وَوَصَّى بِهَا إِبْرَاهِیمُ بَنِیهِ وَیَعْقُوبُ یَا بَنِیَّ إِنَّ اللّهَ اصْطَفَى لَکُمُ الدِّینَ فَلاَ تَمُوتُنَّ إَلاَّ وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ (132) (سوره بقره)

ترجمه : و ابراهیم فرزندان خود را به این آئین سفارش کرد ، و یعقوب ( نوه او نیز چنین کرد . هر کدام به فرزندان خویش گفتند : ) ای فرزندان من ! خداوند ، آئین ( توحیدی اسلام ) را برای شما برگزیده است . ( پس به ما قول بدهید که یک لحظه هم از آن دوری نکنید ) و نمیرید جز این که مسلمان باشید .

أَمْ کُنتُمْ شُهَدَاء إِذْ حَضَرَ یَعْقُوبَ الْمَوْتُ إِذْ قَالَ لِبَنِیهِ مَا تَعْبُدُونَ مِن بَعْدِی قَالُواْ نَعْبُدُ إِلَهَکَ وَإِلَهَ آبَائِکَ إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ وَإِسْحَاقَ إِلَهاً وَاحِداً وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ (133) (سوره بقره)

ترجمه : آیا ( شما یهودیان و مسیحیان که محمّد را تکذیب می نمائید و ادّعاء دارید که بر آئین یعقوب هستید ) هنگامی که مرگ یعقوب فرا رسید ، شما حاضر بودید ( تا آئینی را بشناسید که بر آن مرد ؟ ) . آن هنگامی که به فرزندان خود گفت : پس از من چه چیز را می پرستید ؟ گفتند : خدای تو ، خدای پدرانت ابراهیم و اسماعیل و اسحاق را که خداوند یگانه است و ما تسلیم ( فرمان ) او هستیم ( و سر عبادت و بندگی بر آستانش می سائیم ) .

تِلْکَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَهَا مَا کَسَبَتْ وَلَکُم مَّا کَسَبْتُمْ وَلاَ تُسْأَلُونَ عَمَّا کَانُوا یَعْمَلُونَ (134) (سوره بقره)

ترجمه : ( به هر حال ، جنگ و جدل درباره آنان چرا ؟ ! ) ایشان قومی بودند که مردند و سر خود گرفتند . آنچه به چنگ آوردند متعلّق به خودشان است ، و آنچه شما فراچنگ آورده اید ، از آن شما است ، و درباره آنچه می کرده اند از شما پرسیده نمی شود ( و هیچ کس مسؤول اعمال دیگری نیست و کسی را به گناه دیگری نمی گیرند ) .

یُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ

رَبَّنَا وَابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولاً مِّنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِکَ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَیُزَکِّیهِمْ إِنَّکَ أَنتَ العَزِیزُ الحَکِیمُ (129) (سوره بقره)

ترجمه : ای پروردگار ما ! در میان آنان ( که از دودمان ما و منقاد فرمان تویند ) پیغمبری از خودشان برانگیز تا آیات تو را بر ایشان فرو خواند و کتاب ( قرآن ) و حکمت ( اسرار شریعت و مقاصد آن ) را بدیشان بیاموزد و آنان را ( از شرک و اخلاق ناپسند ) پاکیزه نماید ، بی گمان تو عزیزی و حکیمی ( و بر هر چیزی توانا و پیروزی ، و هر کاری را که می کنی بنابر مصلحتی و برابر حکمتی است ) .